Hebt u even? 

Vangnet of biljartspel?

Op een studiereis in Zuid Afrika bezocht ik een vrouw, afkomstig uit Holland. Zij was kort daarvoor weduwe geworden en had éen dochter die in de VS woonde. Een Afrikaanse collega bracht me en haalde me weer op. Toen ik hem verteld had over haar verlies, en dat ze nu alleen woonde, vroeg hij welk kleinkind nu bij haar woonde. Ik was verbaasd over die vraag. Leg het eens uit, vroeg ik. Dat deed hij: Zodra een opa of oma alleen achter blijft, is er in onze cultuur een van de kleinkinderen die bij hen komt wonen. Ze weten dat van te voren al. Je laat ze niet alleen oud worden. Zo zorg je voor gezelschap  en voor de nodige hulp. De ander mag niet alleen achterblijven. 

Dat gaf me te denken.

Het is inmiddels al weer zo’n 30 jaar geleden. Of het er nu nog zo aan toegaat weet ik echt niet. Maar het raakte mij. Toen! En nu nog… In een tijd waarin veel ouderen lijden onder eenzaamheid.  Ik proefde de gedachte: Je voelt je als familie verantwoordelijk voor elkaar en laat elkaar niet alleen. Ingebakken in de familiecultuur zit een spelregel om te voorkomen dat een familielid uit de boot valt…. Dat staat vast. “Zo doen wij dat!” 

We zien het om ons heen gebeuren: mensen die voorbijgelopen worden en het zelf maar moeten uitzoeken. Met hun boodschappen, hun eenzame avonden of met de nodige hulp bij ziekte bijvoorbeeld. Ik heb mensen ontmoet in het pastoraat die niet in zo’n vangnet zaten. Als ze hulp kregen dan was het van buiten de familie of de kerk. En die in vakantietijd het moesten doen met een groet uit een ver land. Daar had men wel tijd voor… 

Een Afrikaan zei eens: Onze ‘wereld’ lijkt op een visnet: alle knoopjes zijn met elkaar verbonden en zo kun je goed vangen. Die van jullie lijkt op het biljartspel, waarbij de biljartballen elkaar even aanraken en dan weer bij elkaar vandaan rollen. 

Meteen ook een goede vraag in onze tijd: Gaan we voor een cultuur als vangnet of als een biljartspel? Welk spel zal het worden?

Zegert de Graaf